Gurmeet Sandhu ਗੁਰਮੀਤ ਸੰਧੂ ਜੀ ਇਸ ਵਿਧਾ ਬਾਰੇ ਪੰਜਾਬੀ ਹਾਇਕੂ ਗਰੁੱਪ ਵਿੱਚ ਇਸਦੇ ਨਿਯਮਾਂ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਦਿਆਂ ਆਖਦੇ ਹਨ:-
 |
ਗੁਰਮੀਤ ਸੰਧੂ |
-ਹਾਇਜਨ (ਹਾਇਕੂ ਕਵੀ) ਦੋਸਤੋ,
ਹਾਇਕੂ ਰਚਨਾ ਦੇ ਮੁਢਲੇ ਨਿਯਮਾਂ ਬਾਰੇ ਇਕ ਬੇਸਿਕ ਚੈਕ ਲਿਸਟ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਬੇਨਤੀ ਹੈ ਕਿ ਆਪਣਾ ਹਾਇਕੂ ਪੋਸਟ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇਸ ਲਿਸਟ ਦੁਆਰਾ ਆਪਣੀ ਲਿਖਤ ਨੂੰ ਜਰੂਰ ਹੀ ਚੈਕ ਕਰ ਲਿਆ ਜਾਵੇ ...ਵਧੇਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲਈ ਉਪਰ ਫਾਈਲ ਵਿਚ ਦਿੱਤੇ “ਹਾਇਕੂ:ਸੋਧ ਤੇ ਸੰਪਾਦਨ” ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪੜ੍ਹਦੇ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ...ਨਿਮਨ ਲਿਖਤ ਲਿਸਟ ਨਵੇਂ ਹਾਇਕੂ ਲੇਖਕਾਂ ਲਈ ਹਾਇਕੂ ਰਚਨਾ ਦੀ ਮੁਢਲੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਵਜੋਂ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ...ਹਾਇਕੂ ਰਚਨਾ ਇਕ ਨਿਰੰਤਰ ਯਾਤਰਾ ਹੈ, ਇਹਦੇ ਉਸਤਾਦ ਕਵੀਆਂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਹੁਣ ਤਕ ਅਨੇਕਾਂ ਹਾਇਕੂ ਲੇਖਕਾਂ ਦੀਆਂ ਕ੍ਰਿਤਾਂ ਵਿਚ ਰੂਪ,ਸੋਹਜ ਅਤੇ ਸ਼ਿਲਪਕਾਰੀ ਵਿਚ ਨਵੇਂ ਨਵੇਂ ਪ੍ਰਯੋਗ ਹੋਏ ਹਨ ਅਤੇ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ.....
੧.ਕੀ ਤੁਹਾਡੀ ਹਾਇਕੂ ਰਚਨਾ ਦੀਆਂ ਤਿੰਨ ਸਤਰਾਂ ਹਨ?
੨.ਕੀ ਹਾਇਕੂ ਕਿਸੇ ਅਲੌਕਿਕ ਖਿਣ ਦੇ ਅਨੁਭਵ ਉਤੇ ਅਧਾਰਿਤ ਹੈ?
੩.ਕੀ ਹਾਇਕੂ ਵਿਚ ਰੁੱਤ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਹੈ?
੪. ਕੀ ਸੈਨਰਿਊ ਮਨੁੱਖੀ ਵਰਤਾਰੇ ‘ਤੇ ਅਧਾਰਿਤ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹਦੇ ਰਾਹੀਂ ਮਜਾਹ
ਕਟਾਖਸ਼ ਅਤੇ ਹਾਸਰਸ ਉਤਪਨ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ?
੫.ਕੀ ਤੁਹਾਡੀ ਰਚਨਾ ਵਿਚ ਅਜੇਹਾ ਵੇਰਵਾ ਤਾਂ ਨਹੀਂ , ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਸਰ ਸਕਦਾ ਹੈ?
੬.ਕੀ ਇਹ ਇਕ ਬਿਆਨ, ਸੰਦੇਸ਼ ਜਾਂ ਵਿਚਾਰ ਤਾਂ ਨਹੀਂ ਲਗ ਰਿਹਾ?
੭. ਕੀ ਹਾਇਕੂ ਰਚਨਾ ਦੇ ਦੋ ਭਾਗ (fragment) ਵਾਕ-ਅੰਸ਼ ਅਤੇ(phrase) ਵਾਕ ਕਟ ਮਾਰਕ ਰਾਹੀਂ ਵਖਰਾਏ ਗਏ ਹਨ?
੮.ਕੀ ਹਾਇਕੂ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਵਰਤਮਾਨ ਕਾਲ ਵਿਚ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ?
੯.ਕੀ ਦੋ ਠੋਸ ਬਿੰਬ ਵਰਤੇ ਗਏ ਹਨ ਅਤੇ ਬਿੰਬ ਨਿਖਰ ਕੇ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ?
੧੦.ਕੀ ਹਾਇਕੂ ਵਿਚ ਕਲਪਨਾ ਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਤਾਂ ਨਹੀਂ?
ਮਨਦੀਪ ਮਾਨ ਇਸ ਵਿਧਾ ਬਾਰੇ ਦਸਦੇ ਹਨ---
ਹਾਇਕੂ ਬਾਰੇ ਸੋਖੇ ਅਲਫਾਜ਼ਾਂ ਵਿਚ ਜਾਣਕਾਰੀ ਹੈ:--
- ਹਾਇਕੂ "ਹੁਣ" ਖਿਨ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਹੈ ਜੋ ਵਰਤਮਾਨ ਕਾਲ ਵਿਚ ਲਿਖੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
- ਹਾਇਕੂ ਤਿੰਨ ਲਾਇਨਾ- ਛੋਟੀ- ਲੰਮੀ -ਛੋਟੀ ਲਾਇਨ 'ਚ ਰਚਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
- ਹਾਇਕੂ 'ਜੋ ਹੈ ਸੋ ਹੈ' ਦੇ ਸੱਚ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਕਵਿਤਾ ਹੈ।
- ਹਾਇਕੂ ਹਉਮੈ ਤੋਂ ਦੂਰੀ ਰਖਦਾ ਹੈ। ਮੈਂ, ਮੇਰਾ ਆਦਿ ਵਰਤਣ ਤੋਂ ਗੁਰੇਜ਼ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
- ਹਾਇਕੂ ਕੁਦਰਤ ਦਾ ਚਿਤਰਣ ਕਰਦਾ ਹੈ।
- ਹਾਇਕੂ 'ਚ ਠੋਸ ਇੰਦਰਾਵੀ ਬਿੰਬ ਹੁੰਦੇ ਹਨ - ਜੋ ਪਾਠਕ ਖੁਦ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰ ਸਕੇ...
- ਹਾਇਕੂ ਵਿਚ ਲਿਖਣ ਵਾਲਾ ਅਪਣੇ ਵਿਚਾਰ, ਭਾਵ ਜਾਂ ਨਿਰਨਾ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦਾ।
- ਹਾਇਕੂ ਬਹੁਤ ਸੰਖੇਪ ਹੋਣ ਕਰ ਕੇ ਬਹੁ-ਅਰਥੀ ਵੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
- ਹਾਇਕੂ ਵਿਚ "ਰੁੱਤ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ" ਸ਼ਬਦ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
- ਹਾਇਕੂ 'ਚ ਦੋ ਬਿੰਬਾਂ ਨੂੰ ਨੇੜੇ ਨੇੜੇ ਰਖ ਕੇ ਦਰਸਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ
- ਹਾਇਕੂ 'ਚ ਕਹੇ ਨਾਲੋਂ ਅਣਕਿਹਾ ਵੱਧ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। haiku is like just clicking an image ---normally we click the image by camera and to see what we have clicked we devolop the print --and same with haiku --here we click the image with our eyes just like camera and to see what we have clicked we draw that image on paper with pen in a poetic way in three lines ---this should be done in present tense ------mandeep maan
ਹਾਇਕੂ ਕੈਮਰੇ ਨਾਲ ਫੋਟੋ ਖਿਚਣ ਵਾਂਗ ਹੈ ----ਆਮਤੋਰ ਤੇ ਅੱਸੀ ਕੈਮਰੇ ਨਾਲ ਫੋਟੋ ਖਿਚਦੇ ਹਾਂ ਤੇ ਅੱਸੀ ਕੀ ਖਿਚਿਆ ਹੈ ਇਹ ਦੇਖਣ ਲਈ ਅੱਸੀ ਪ੍ਰਿੰਟ ਕਾਗਜ ਤੇ ਛਾਪਦੇ ਹਾਂ --ਹਾਇਕੂ ਵੀ ਇਸੇ ਹੀ ਤਰਾ ਦੀ ਪਰਿਕ੍ਰਿਆ ਹੈ ---ਇਥੇ ਵੀ ਅੱਸੀ ਫੋਟੋ ਖਿਚਣੀ ਹੈ ਪਰ ਕੈਮਰੇ ਦੀ ਜਗਹ ਆਪਣੀਆਂ ਅਖਾਂ ਨਾਲ ਤੇ ਜੋ ਅੱਸੀ ਆਪਣੀਆਂ ਅਖਾਂ ਨਾਲ ਖਿਚਿਆ ਹੈ ਉੱਸ ਨੂੰ ਕਲਮ ਨਾਲ ਕਾਗਜ ਤੇ ਪ੍ਰਿੰਟ ਕਰ ਦੇਣਾ ਹੈ ਕਾਵਿਕ ਰੂਪ ਦੀ ਸ਼ਕਲ ਵਿਚ ਤਿੰਨ ਸਤਰਾਂ ਵਿਚ --ਇਹ ਸਾਰੀ ਪਰਿਕ੍ਰਿਆ ਵਰਤਮਾਨ ਕਾਲ ਵਿਚ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ --
ਏਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹਾਇਕੂ ਵਿਧਾ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸੁਖਾਵਾਂ ਉਛਾਲਾ ਲਿਆਉਣ ਵਾਲਾ ਉਪਰਾਲਾ ਸਾਬਿਤ ਹੋਇਆ ਪੰਜਾਬੀ ਹਾਇਕੂ ਮਹਿਫਿਲ । ਇਹ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਤਜਰਬਾ ਸੀ ਜਿਹੜਾ ਉਮੀਦ ਨਾਲੋਂ ਜਿਆਦਾ ਸਫਲ ਹੋ ਰਿਹਾ। ਘੱਟ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਦੀ ਗੱਲ---ਸਿਰਫ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਕੋਈ ਸਾਰਥਿਕ ਸੁਨੇਹਾ ਵੀ। ਪੰਜਾਬੀ ਹਾਇਕੂ ਮਹਿਫਿਲ ਵਾਲੇ ਆਖਦੇ ਹਨ:ਦੋਸਤੋ, ਹਾਇਕੂ ਮਹਿਫਲ ਦਾ ਮੁੱਖ ਉਦੇਸ਼, ਹਾਇਕੂ ਨੂੰ ਸੰਦੇਸ਼ ਵਾਹਕ ਬਣਾ ਕੇ ਲੋਕਾਈ ਦੀ ਬੇਹਤਰ ਕੀਮਤਾਂ ਨਾਲ ਜੋੜਨਾਹੈ।, ਇਸ ਲਈ ਸੰਦੇਸ਼ ਮਹਤਵਪੂਰਨ ਹੈ ਨਾ ਕਿ ਨਿਯਮ, ਨਿਯਮ ਬਨਾਉਣੇ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਪਰ ਇਹ ਵੀ ਨਾ ਹੋਵੇ ਕਿ ਨਿਯਮਾਂ ਦਾ ਪਹਿਰਾ ਪਿੰਜਰਾ ਬਣ ਜਾਵੇ। ਹਾਇਜ਼ਨ ਨਿਯਮਾਂ ਬਾਰੇ ਬੇਸਿਕ ਗਿਆਨ ਰੱਖਦੇ ਹਨ, ਇਸਲਈ ਸਿਰਫ ਨਿਯਮ ਦਾ ਫਾਰਮੇਟ ਹੀ ਮੁੱਖ ਰਖਿਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਸੰਦੇਸ਼ ਦੀ ਗੱਲ ਨਹੀ ਹੋ ਸਕਦੀ। ਇਸਲਈ ਇਸ ਵਿਚ ਖੁਲ ਲੈਣ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। ਸਮੇ ਸਮੇਂ ਨਿਯਮਾਂ ਬਾਰੇ ਆਰਟੀਕਲ ਲਿਖਾਂਗੇ ਜੋ ਹਾਇਕੂ ਲਿਖਣ ਵਿਚ ਸਹਾਈ ਹੋਣਗੇ ਪਰ ਹਾਇਜ਼ਨ ਦੇ ਲਿਖੇ ਦਾ ਅਸਲ ਮੰਤਵ ਕੀ ਹੈ ਤੇ ਉਸ ਦਾ ਮਕਸਦ ਸਮਾਜ ਦੇ ਕਿਸੇ ਪੱਖ ਤੌਂ ਗੌਲਣਯੋਗ ਹੈ ਇਸ ਤੇ ਵਿਚਾਰ ਵੀ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ ਤੇ ਸਮਝ ਮੁਤਾਬਕ ਵਿਆਖਿਆ ਵੀ। ਜੇ ਕਿਸੇ ਦੋਸਤ ਨੇ ਨਿਯਮ ਸਬੰਧੀ ਕੋਈ ਸੁਆਲ ਪੁਛਣਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ ਵਖਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਲੈਕੇ ਸਿਰਫ ਉਸ ਪੁੱਛੇ ਨਿਯਮ ਤੇ ਗੱਲ ਹੀ ਕਰਾਂਗੇ। ਨਿਯਮ ਨੂੰ ਸਿਖਣਾ ਹਾਇਜ਼ਨ ਦਾ ਵਿਅਕਤੀਗੱਤ ਮਸਲਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਜਿਤਨੀ ਚਾਹੇ ਸਮਗਰੀ ਵੀ ਮੁਹਈਆ ਕਰਾਂਵਾਂਗੇ। ਮਾਸਟਰ ਨਹੀ ਸਾਥੀ ਬਣਕੇ ਹੀ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ, ਮੁੱਖ ਪ੍ਰਬੋਧ ਤਾਂ ਸੰਦੇਸ਼ ਦਾ ਹੈ।
ਦਿਲਚਸਪ ਗੱਲ ਹੈ ਕਿ ਲੋਕ ਇਸ ਮੰਚ ਤੇ ਆ ਕੇ ਤਿੰਨ ਤਿੰਨ ਸਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਕਈ ਕਈ ਸਦੀਆਂ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਸ ਵਿਧਾ ਅਤੇ ਇਸਦੀ ਭਾਵਨਾ ਨਾਲ ਸਬਧਿਤ ਰਚਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਆਧੁਨਿਕ ਤਕਨੀਕ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨਾਲ ਬਣਾਈ ਗਈ ਇੱਕ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀ ਫਿਲਮ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸਾਹਮਣੇ ਲਿਆਂਦਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਫਿਲਮ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਉਹਨਾਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਝਲਕ ਹੈ ਜਿਹੜੀਆਂ ਹੁਣ ਛੇਤੀ ਹੀ ਬਿਨਾ ਕਾਗਜ਼ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਸਾਹਮਣੇ ਆਇਆ ਕਰਨਗੀਆਂ। ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਪ੍ਰਫੁੱਲਤ ਹੋ ਰਹੀ ਇਸ ਨਵੀਂ ਵਿਧਾ ਬਾਰੇ ਤੁਹਾਡੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦੀ ਉਡੀਕ ਬਣੀ ਰਹੇਗੀ। ਫਿਲਮਾਂ ਦੇ ਲਿੰਕ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ।--ਰੈਕਟਰ ਕਥੂਰੀਆ
- ਹਾਇਕੂ ਤਿੰਨ ਲਾਇਨਾ- ਛੋਟੀ- ਲੰਮੀ -ਛੋਟੀ ਲਾਇਨ 'ਚ ਰਚਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
- ਹਾਇਕੂ 'ਜੋ ਹੈ ਸੋ ਹੈ' ਦੇ ਸੱਚ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਕਵਿਤਾ ਹੈ।
- ਹਾਇਕੂ ਹਉਮੈ ਤੋਂ ਦੂਰੀ ਰਖਦਾ ਹੈ। ਮੈਂ, ਮੇਰਾ ਆਦਿ ਵਰਤਣ ਤੋਂ ਗੁਰੇਜ਼ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
- ਹਾਇਕੂ ਕੁਦਰਤ ਦਾ ਚਿਤਰਣ ਕਰਦਾ ਹੈ।
- ਹਾਇਕੂ 'ਚ ਠੋਸ ਇੰਦਰਾਵੀ ਬਿੰਬ ਹੁੰਦੇ ਹਨ - ਜੋ ਪਾਠਕ ਖੁਦ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰ ਸਕੇ...
- ਹਾਇਕੂ ਵਿਚ ਲਿਖਣ ਵਾਲਾ ਅਪਣੇ ਵਿਚਾਰ, ਭਾਵ ਜਾਂ ਨਿਰਨਾ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦਾ।
- ਹਾਇਕੂ ਬਹੁਤ ਸੰਖੇਪ ਹੋਣ ਕਰ ਕੇ ਬਹੁ-ਅਰਥੀ ਵੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
- ਹਾਇਕੂ ਵਿਚ "ਰੁੱਤ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ" ਸ਼ਬਦ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
- ਹਾਇਕੂ 'ਚ ਦੋ ਬਿੰਬਾਂ ਨੂੰ ਨੇੜੇ ਨੇੜੇ ਰਖ ਕੇ ਦਰਸਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ
 |
| ਮਨਦੀਪ ਮਾਨ |
ਹਾਇਕੂ ਕੈਮਰੇ ਨਾਲ ਫੋਟੋ ਖਿਚਣ ਵਾਂਗ ਹੈ ----ਆਮਤੋਰ ਤੇ ਅੱਸੀ ਕੈਮਰੇ ਨਾਲ ਫੋਟੋ ਖਿਚਦੇ ਹਾਂ ਤੇ ਅੱਸੀ ਕੀ ਖਿਚਿਆ ਹੈ ਇਹ ਦੇਖਣ ਲਈ ਅੱਸੀ ਪ੍ਰਿੰਟ ਕਾਗਜ ਤੇ ਛਾਪਦੇ ਹਾਂ --ਹਾਇਕੂ ਵੀ ਇਸੇ ਹੀ ਤਰਾ ਦੀ ਪਰਿਕ੍ਰਿਆ ਹੈ ---ਇਥੇ ਵੀ ਅੱਸੀ ਫੋਟੋ ਖਿਚਣੀ ਹੈ ਪਰ ਕੈਮਰੇ ਦੀ ਜਗਹ ਆਪਣੀਆਂ ਅਖਾਂ ਨਾਲ ਤੇ ਜੋ ਅੱਸੀ ਆਪਣੀਆਂ ਅਖਾਂ ਨਾਲ ਖਿਚਿਆ ਹੈ ਉੱਸ ਨੂੰ ਕਲਮ ਨਾਲ ਕਾਗਜ ਤੇ ਪ੍ਰਿੰਟ ਕਰ ਦੇਣਾ ਹੈ ਕਾਵਿਕ ਰੂਪ ਦੀ ਸ਼ਕਲ ਵਿਚ ਤਿੰਨ ਸਤਰਾਂ ਵਿਚ --ਇਹ ਸਾਰੀ ਪਰਿਕ੍ਰਿਆ ਵਰਤਮਾਨ ਕਾਲ ਵਿਚ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ --
ਏਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹਾਇਕੂ ਵਿਧਾ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸੁਖਾਵਾਂ ਉਛਾਲਾ ਲਿਆਉਣ ਵਾਲਾ ਉਪਰਾਲਾ ਸਾਬਿਤ ਹੋਇਆ ਪੰਜਾਬੀ ਹਾਇਕੂ ਮਹਿਫਿਲ । ਇਹ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਤਜਰਬਾ ਸੀ ਜਿਹੜਾ ਉਮੀਦ ਨਾਲੋਂ ਜਿਆਦਾ ਸਫਲ ਹੋ ਰਿਹਾ। ਘੱਟ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਦੀ ਗੱਲ---ਸਿਰਫ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਕੋਈ ਸਾਰਥਿਕ ਸੁਨੇਹਾ ਵੀ। ਪੰਜਾਬੀ ਹਾਇਕੂ ਮਹਿਫਿਲ ਵਾਲੇ ਆਖਦੇ ਹਨ:ਦੋਸਤੋ, ਹਾਇਕੂ ਮਹਿਫਲ ਦਾ ਮੁੱਖ ਉਦੇਸ਼, ਹਾਇਕੂ ਨੂੰ ਸੰਦੇਸ਼ ਵਾਹਕ ਬਣਾ ਕੇ ਲੋਕਾਈ ਦੀ ਬੇਹਤਰ ਕੀਮਤਾਂ ਨਾਲ ਜੋੜਨਾਹੈ।, ਇਸ ਲਈ ਸੰਦੇਸ਼ ਮਹਤਵਪੂਰਨ ਹੈ ਨਾ ਕਿ ਨਿਯਮ, ਨਿਯਮ ਬਨਾਉਣੇ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਪਰ ਇਹ ਵੀ ਨਾ ਹੋਵੇ ਕਿ ਨਿਯਮਾਂ ਦਾ ਪਹਿਰਾ ਪਿੰਜਰਾ ਬਣ ਜਾਵੇ। ਹਾਇਜ਼ਨ ਨਿਯਮਾਂ ਬਾਰੇ ਬੇਸਿਕ ਗਿਆਨ ਰੱਖਦੇ ਹਨ, ਇਸਲਈ ਸਿਰਫ ਨਿਯਮ ਦਾ ਫਾਰਮੇਟ ਹੀ ਮੁੱਖ ਰਖਿਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਸੰਦੇਸ਼ ਦੀ ਗੱਲ ਨਹੀ ਹੋ ਸਕਦੀ। ਇਸਲਈ ਇਸ ਵਿਚ ਖੁਲ ਲੈਣ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। ਸਮੇ ਸਮੇਂ ਨਿਯਮਾਂ ਬਾਰੇ ਆਰਟੀਕਲ ਲਿਖਾਂਗੇ ਜੋ ਹਾਇਕੂ ਲਿਖਣ ਵਿਚ ਸਹਾਈ ਹੋਣਗੇ ਪਰ ਹਾਇਜ਼ਨ ਦੇ ਲਿਖੇ ਦਾ ਅਸਲ ਮੰਤਵ ਕੀ ਹੈ ਤੇ ਉਸ ਦਾ ਮਕਸਦ ਸਮਾਜ ਦੇ ਕਿਸੇ ਪੱਖ ਤੌਂ ਗੌਲਣਯੋਗ ਹੈ ਇਸ ਤੇ ਵਿਚਾਰ ਵੀ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ ਤੇ ਸਮਝ ਮੁਤਾਬਕ ਵਿਆਖਿਆ ਵੀ। ਜੇ ਕਿਸੇ ਦੋਸਤ ਨੇ ਨਿਯਮ ਸਬੰਧੀ ਕੋਈ ਸੁਆਲ ਪੁਛਣਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ ਵਖਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਲੈਕੇ ਸਿਰਫ ਉਸ ਪੁੱਛੇ ਨਿਯਮ ਤੇ ਗੱਲ ਹੀ ਕਰਾਂਗੇ। ਨਿਯਮ ਨੂੰ ਸਿਖਣਾ ਹਾਇਜ਼ਨ ਦਾ ਵਿਅਕਤੀਗੱਤ ਮਸਲਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਜਿਤਨੀ ਚਾਹੇ ਸਮਗਰੀ ਵੀ ਮੁਹਈਆ ਕਰਾਂਵਾਂਗੇ। ਮਾਸਟਰ ਨਹੀ ਸਾਥੀ ਬਣਕੇ ਹੀ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ, ਮੁੱਖ ਪ੍ਰਬੋਧ ਤਾਂ ਸੰਦੇਸ਼ ਦਾ ਹੈ।
ਦਿਲਚਸਪ ਗੱਲ ਹੈ ਕਿ ਲੋਕ ਇਸ ਮੰਚ ਤੇ ਆ ਕੇ ਤਿੰਨ ਤਿੰਨ ਸਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਕਈ ਕਈ ਸਦੀਆਂ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਸ ਵਿਧਾ ਅਤੇ ਇਸਦੀ ਭਾਵਨਾ ਨਾਲ ਸਬਧਿਤ ਰਚਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਆਧੁਨਿਕ ਤਕਨੀਕ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨਾਲ ਬਣਾਈ ਗਈ ਇੱਕ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀ ਫਿਲਮ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸਾਹਮਣੇ ਲਿਆਂਦਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਫਿਲਮ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਉਹਨਾਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਝਲਕ ਹੈ ਜਿਹੜੀਆਂ ਹੁਣ ਛੇਤੀ ਹੀ ਬਿਨਾ ਕਾਗਜ਼ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਸਾਹਮਣੇ ਆਇਆ ਕਰਨਗੀਆਂ। ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਪ੍ਰਫੁੱਲਤ ਹੋ ਰਹੀ ਇਸ ਨਵੀਂ ਵਿਧਾ ਬਾਰੇ ਤੁਹਾਡੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦੀ ਉਡੀਕ ਬਣੀ ਰਹੇਗੀ। ਫਿਲਮਾਂ ਦੇ ਲਿੰਕ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ।--ਰੈਕਟਰ ਕਥੂਰੀਆ
No comments:
Post a Comment